Właściwość oraz organizacja NSA

Do zakresu właściwości rzeczowej Naczelnego Sądu Administracyjnego w myśl art. 15 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325) oprócz rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne, należą:
1. rozpoznawanie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz sporów kompetencyjnych miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej;
2. podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
3. podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;
4. rozpoznawanie innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw, w tym skarg na przewlekłość postępowań sądowoadministracyjnych, w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz. U. z 2018 r, poz. 75. W tym zakresie NSA przysługują kompetencje sądu I instancji. NSA jest także sądem dyscyplinarnym w stosunku do sędziów sądów administracyjnych, zaś rzecznikiem dyscyplinarnym w tych sprawach jest Rzecznik Dyscyplinarny Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Spośród uchwał podejmowanych przez NSA można wyróżnić uchwały abstrakcyjne oraz uchwały konkretne. Ich wspólnym celem jest zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądowoadministracyjnego. Uchwały abstrakcyjne podejmowane są bowiem w celu wyjaśnienia przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Ich przedmiotem są więc wątpliwości prawne, które nie mają bezpośredniego związku z postępowaniem toczącym się w indywidualnej sprawie sądowoadministracyjnej. Natomiast przedmiotem uchwał konkretnych mogą być tylko takie wątpliwości prawne, które wystąpiły przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej (zażalenia), a zatem wykazują ścisły związek z postępowaniem w indywidualnej sprawie (w sprawie sądowoadministracyjnej), zawisłej przed NSA.
Z wnioskiem o podjęcie uchwały abstrakcyjnej mogą wystąpić wyłącznie ściśle określone podmioty (Prezes NSA, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka), a z wnioskiem o podjęcie uchwały konkretnej - skład orzekający NSA rozpoznający skargę kasacyjną lub zażalenie (art. 264 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Organizacja NSA:

Naczelny Sąd Administracyjny ma siedzibę w Warszawie. W jego skład wchodzą: Prezes NSA, wiceprezesi oraz sędziowie. Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są: Prezes NSA Zgroma­dzenie Ogólne Sędziów NSA, Kolegium NSA.
W Naczelnym Sądzie Administracyjnym działa ponadto Kancelaria Prezesa NSA, Biuro Orzecznictwa oraz Wydział Informacji Sądowej.
Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na izby - Izbę Finansową, Izbę Gospodarczą i Izbę Ogólnoadministracyjną. W skład Izb wchodzą sędziowie Sądu, których przydziela do Izb Kolegium Sądu na wniosek Prezesa NSA. Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes NSA wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez Prezesa NSA.
Izba Gospo­darcza sprawuje nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administra­cyjnych w sprawach działalności gospodarczej, ochrony własności przemys­łowej, budżetu, dewizowych, papierów wartościowych, bankowości, ubezpie­czeniowych, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat.
Izba Finansowa sprawuje nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach zobo­wiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których stosują się przepisy podatkowe, oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych.
Izba Ogólno­administracyjną sprawuje nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w pozostałych sprawach administracyjnych, a w szczegól­ności w sprawach z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego, zagospoda­rowania przestrzennego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, lecznictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki nieru­chomościami, prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku wojskowego, spraw wewnętrznych, a także cen, opłat i stawek taryfowych - związanych ze sprawami należącymi do właściwości tej Izby.
Pracami Naczelnego Sądu Administracyjnego kieruje Prezes, który reprezentuje Sąd na zewnątrz oraz wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do NSA. W ramach nadzoru nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych Prezes ma prawo wglądu w czynności NSA, może żądać wyjaśnień i usunięcia uchybień, może być obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności. Może ponadto wystąpić o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Prezes NSA tworzy i znosi wydziały w Izbach, w Kancelarii Prezesa i w Biurze Orzecznictwa oraz powołuje i odwołuje przewodniczących wy­działów, Szefa Kancelarii Prezesa i dyrektora Biura Orzecznictwa. Wydaje zbiór urzędowy orzeczeń sądów administracyjnych.
Prezes NSA jest powoływany na 6-letnią kadencję przez Prezydenta RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sę­dziów NSA. Kandydatów na Prezesa NSA wybiera Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA spośród sędziów NSA, którzy w głosowaniu tajnym uzyskali ko­lejno największą liczbę głosów.
Wiceprezesi NSA są zastępcami Prezesa NSA w zakresie przez niego okreś­lonym.
Wiceprezesa NSA powołuje i odwołuje Prezydent RP, na wniosek Prezesa NSA złożony za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.
Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA tworzą sędziowie NSA. Jego prze­wodniczącym jest Prezes NSA. Zgromadzenie Ogólne rozpatruje informację Pre­zesa NSA o rocznej działalności tego sądu, przedstawia Krajowej Radzie Sądow­nictwa kandydatów na stanowiska sędziów, wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa NSA, wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów NSA, ustala skład liczbowy Kolegium NSA oraz wybiera jego członków i doko­nuje zmian w jego składzie, rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub zgłoszone przez sędziów NSA. Zgromadzenie jest zwoływane przez Prezesa NSA co najmniej raz w roku. Uchwały Zgromadzenia Ogólnego zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy licz­by jego członków.
Kolegium NSA ustala podział czynności w NSA i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom, przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów, wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powoływania i odwoływania przewodniczących wy­działów, Szefa Kancelarii Prezesa NSA i dyrektora Biura Orzecznictwa, rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów, rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa NSA lub z własnej inicjatywy. Kadencja Kole­gium NSA trwa trzy lata. Przewodniczącym Kolegium NSA jest Prezes NSA. Uchwały Kolegium NSA zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby jego członków.
Do zakresu działania Kancelarii Prezesa NSA należy wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa NSA jego czynności (w sprawach fi­nansowych, kadrowych i administracyjno-gospodarczych).
Do zakresu dzia­łania Biura Orzecznictwa należy wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa NSA czynności nadzorczych dotyczących sprawności postępowania sądowego oraz analizowania orzecznictwa sądów administracyjnych.
Wydział Informacji Sądowej wykonuje natomiast zadania w zakresie informowania stron i osób zainteresowanych o właściwości sądów administracyjnych i stanie spraw załatwianych w Sądzie oraz udostępniania do wglądu akt spraw, udostępniania informacji publicznej o działalności Sądu, prowadzenia spraw petycji, skarg i wniosków, obsługi medialnej Sądu i Prezesa Sądu, statystyki sądowej. Przewodniczącego Wydziału Informacji Sądowej powołuje Prezes NSA spośród sędziów NSA lub członków Biura Orzecznictwa. Przewodniczący WIS NSA jest zarazem rzecznikiem prasowym NSA.

Rejestr zmian

Data utworzenia: 2011-07-20 12:29:35
Utworzył: Wojciech Sawczuk
Data ostatniej publikacji: 2021-05-06 14:06:02
Opublikował: Magdalena Kurek