100 rocznica utworzenia NTA

Obchody 100-lecia powołania Najwyższego Trybunału Administracyjnego

W 2022 r. sądownictwo administracyjne obchodzi 100. rocznicę powstania Najwyższego Trybunału Administracyjnego (NTA) – bezpośredniego poprzednika instytucjonalnego Naczelnego Sądu Administracyjnego. 

Utworzony w 1922 r. NTA stanowił pierwszy w dziejach niepodległego Państwa Polskiego sąd administracyjny o ogólnokrajowym zasięgu działania. Jednocześnie na obszarze dawnego zaboru pruskiego działały także sądy administracyjne I instancji - Wojewódzkie Sądy Administracyjne w Katowicach, Poznaniu i w Toruniu. Najwyższy Trybunał Administracyjny oraz Sądy Wojewódzkie poprzez swoje orzecznictwo oraz m.in. działalność akademicką sędziów przyczyniały się do rozwoju nauki prawa w Polsce, w tym w szczególności rozwoju nauk administracyjnych. 

Celem jubileuszu 100-lecia i związanych z nim wydarzeń jest m.in. przypomnienie potomnym – nam współczesnym pokoleniom obywateli - chlubnej karty polskiego sądownictwa, korpusu wybitnych sędziów i urzędników zasiadających w Najwyższym Trybunale Administracyjnym oraz Wojewódzkich Sądach Administracyjnych, ich działalności na rzecz wymiaru sprawiedliwości i  porządku prawnego Polski 20-lecia międzywojennego.

W ramach obchodów rocznicy w dniu 3 sierpnia 2022 r. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Jacek Chlebny otworzył okolicznościową wystawę poświęconą Najwyższemu Trybunałowi Administracyjnemu w 100. rocznicę uchwalenia przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. Wystawę zorganizowano w dawnym gmachu Najwyższego Trybunału Administracyjnego przy ulicy Miodowej 22 / 24 w Warszawie, gdzie obecnie swoją siedzibę ma Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza. Koncepcję merytoryczną wystawy opracowali pracownicy NSA we współpracy z Archiwum Akt Nowych oraz Instytutem Pamięci Narodowej.

Uroczystości związane z 100. rocznicą powstania sądownictwa administracyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej  organizowane są również w innych miastach, w których w okresie międzywojennym funkcjonowały wojewódzkie sądy administracyjne.  W dniu 6 września 2022 r. w auli Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbyła się uroczystość, która stanowiła podsumowanie obchodów jubileuszu 100. rocznicy utworzenia sądownictwa administracyjnego w województwie śląskim (szczegóły na stronie internetowej WSA w Gliwicach - link). Z kolei w dniu 26 września 2022 r. miały miejsce jubileuszowe obchody w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu.